အက္ေဆး

ကိုးတန္းဆယ္တန္းေလာက္ထိ ေက်ာင္းသားဘ၀တစ္ေလွ်ာက္လံုး အက္ေဆးဆိုတဲ႔ အသံကိုၾကားရင္ ေတာ္ေတာ္ေလး လန္႔ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က အဂၤလိပ္စာအေျခခံနည္းေတာ႔ အက္ေေဆးေတြကို ကိုယ္တိုင္္ မေရးႏိုင္ခဲ႔ပါဘူး။ ဂုဏ္ထူး႐ွင္ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ ဆုရအက္ေဆးေတြနဲ႔ ဆရာေတြေရးေပးတဲ႔ အက္ေဆးေတြကို အလြတ္က်က္မွတ္ၿပီး ေျဖဆိုခဲ႔ရတာပါ။ ဒီေတာ႔ အက္ေဆးဆိုတဲ႔ အသံၾကားရင္ ေတာ္ေတာ္ေလးကို လန္႔မိတယ္ဗ်။ အရင္တံုးကေတာ႔ ေက်ာင္းစာအေနနဲ႔ ျမင္ခဲ႔မိတာဆိုေတာ႔ ကိုေ႐ႊေက်ာင္းသားတို႔ ထံုးစံအတိုင္း ေၾကာက္တာလည္းပါတာေပါ႔ဗ်ာ။ အခုေတာ႔ အက္ေဆးေတြကို မဟားတရား စိတ္၀င္စားေနၿပီဗ်ိဳ႕။ အက္ေဆးဆိုတဲ႔ အေရးအသားတစ္မ်ိဳးကို တအားႏွစ္ၿခိဳက္ေနတာ။ ဒါနဲ႔ အက္ေဆးဆုိတာကို ကၽြန္ေတာ္ နားလည္သေလာက္ ထိေတြ႔မိသေလာက္ ေျခရာခံၾကည့္မိပါတယ္။

ပထမဦးဆံုး ကံ့ေကာ္ၿမိဳင္စာတမ္းမ်ား ဆိုတဲ႔ စာအုပ္ေလးကို သတိရမိပါတယ္။ အ႐ြယ္အစားအရ စာအုပ္ေလးလို႔ ဆိုရေပမဲ႔ ကေလာင္႐ွင္ေတြကေတာ႔ တကယ္႔ အေက်ာ္အေမာ္ေတြခ်ည္းပါပဲ။ အကုန္အစင္ မမွတ္မိေတာ႔ေပမဲ႔ ဆရာေအာင္သင္းနဲ႔ ဆရာ၀င္းမြန္ကိုေတာ႔ မွတ္မိေနပါတယ္။ ဆရာေအာင္သင္းရဲ႕ "အနီးအေ၀း" နဲ႔ "ခ်ိဳတကူးနဲ႔ ဂုဏ္ရည္မတူ" ကို အခုတိုင္ မွတ္မိေနပါေသးတယ္။ ကၽြန္ေတာ္႔အဖို႔ေတာ႔ ဒါဟာ အက္ေဆးဆန္တဲ႔ အေရးအသားမ်ိဳးနဲ႔ ပထမဦးဆံုး ထိေတြ႔မိတာလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္..သိပၸံေမာင္၀ရဲ႕ စာေတြမွာလည္း အက္ေဆးဆန္ဆန္ အေရးအသားေတြကို သတိျပဳဖတ္႐ႈမိပါတယ္။ အက္ေဆးဆိုတဲ႔ စာေပအမ်ိဳးအစားတစ္ခု သီးသန္႔မေပၚခဲ႔ေပမဲ႔ အက္ေဆးဆန္တဲ႔ အေရးအသားေတြကေတာ႔ ျမန္မာစာေပေလာကမွာ ေ႐ွးကနဦးကတည္းက ႐ွိခဲ႔ပါတယ္။

ျမန္မာ႔စြယ္စံုက်မ္းမွာ အက္ေဆးကို "စာမြန္" လို႔ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုပါတယ္။ စာေပဗိမာန္ အသင္းႀကီးကေတာ႔ "စာတမ္းငယ္" လို႔ သံုးႏႈန္းၿပီး စာတမ္းဖတ္ပြဲ ျပဳလုပ္က်င္းပဖူးပါတယ္။ အစမ္းစာ၊ စာႏုယဥ္ စသည္ျဖင့္လည္း အမ်ိဳးအမ်ိဳးအေထြေထြ ေရးၾကေခၚၾက သံုးႏႈန္းၾကပါတယ္။ သို႔ေပမဲ႔ တူညီတဲ႔ေ၀ါဟာရ တစ္ခုအေနနဲ႔ေတာ႔ ပညာ႐ွင္မ်ား အခုတိုင္ေအာင္ တသေဘာတည္းအားျဖင့္ အတည္မျပဳႏိုင္ၾကေသးပါဘူး။

မူလေ၀ါဟာရရဲ႕ ဇစ္ျမစ္ကို ေျခရာေကာက္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ႔ ျပင္သစ္ဘာသာစကားက လာၿပီး "စမ္းသပ္အားထုတ္ျခင္း" လို႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ၁၅၈၀ ျပည့္ႏွစ္မွာ ျပင္သစ္စာေရးဆရာ မြန္တိန္းက စၿပီး ေရးခဲ႔တယ္လို႔ မွတ္သားရပါတယ္။ အဂၤလိပ္စာေပမွာေတာ႔ ဖရန္စစ္ေဘကြန္က ၁၅၉၇ ခုႏွစ္မွာ စေရးခဲ႔ၿပီး အက္ေဆးဆိုတဲ႔ စာေပအမ်ိဳးအစား တစ္ရပ္ကို ထူေထာင္ခဲ႔ပါတယ္။ အေမရိကန္စာေပမွာေတာ႔ အီမာဆင္ရဲ႕ အက္ေဆးေတြဟာ နက္႐ိႈင္းခက္ခဲၿပီး လူသိမ်ားထင္႐ွားလွပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာစာေပမွာလည္း အထက္က ဆိုခဲ႔သလိုပဲ အက္ေဆးစာေပဆိုၿပီး သီးသန္႔မဖြံ႔ၿဖိဳးခဲ႔ေပမဲ႔ အက္ေဆးဆန္တဲ႔အေရးအသားေတြ၊ အက္ေဆးလက္ရာေတြ အထင္အ႐ွား႐ွိခဲ႔ပါတယ္။ သိပၸံေမာင္၀နဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္ျဖစ္တဲ႔ ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၊ ဆရာမင္းသု၀ဏ္တို႔ကေန ဆရာတကၠသိုလ္ေမာင္ေမာင္ႀကီး၊ ဆရာတိုက္စိုး၊ ဆရာေမာင္ခင္မင္(ဓႏုျဖဴ)၊ ဆရာ၀င္းမြန္၊ ဆရာေအာင္သင္း၊ ဆရာျမသန္းတင့္တို႔ထိ အစဥ္အဆက္ ႐ွိခဲ႔ပါတယ္။ ဒီဘက္ေခတ္မွာဆိုရင္ ဆရာမင္းလူ၊ ဆရာေန၀င္းျမင့္ တို႔ရဲ႕ အက္ေဆးေပါင္းခ်ဳပ္ လက္ရာမ်ားကို တ၀ႀကီးဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။ အျခားေသာ စာေရးဆရာမ်ားရဲ႕ အက္ေဆးလက္ရာမ်ားကလည္း ေ၀ေ၀စည္စည္ ဖြံ႔ဖြံ႔ၿဖိဳးၿဖိဳးနဲ႔ ႐ွင္သန္ႀကီးထြားေနၾကပါတယ္။ အမ်ဳိသားစာေပဆုမွာ "စာပေဒသာ" (Belles lettres) ဆိုတဲ႔ စာေပဆုအမ်ိဳးအစားတစ္ခု ပါပါတယ္။ ျပင္သစ္ေ၀ါဟာရက ဆင္းသက္လာတဲ႔ Belles lettres ဟာ "စာမြန္" လို႔ဆိုႏိုင္ၿပီး အက္ေဆးေဘာင္၀င္တဲ႔ အေရးအသားတစ္မ်ိဳးလို႔လည္း ဆိုႏိုင္မယ္ ထင္ပါတယ္။

အက္ေဆးရဲ႕ ထူးျခားခ်က္ကေလးတစ္ခုကိုလည္း ဆရာေမာင္ခင္မင္(ဓႏုျဖဴ)က အခုလို ေဖာ္ထုတ္ပါတယ္။ ၀တၱဳတိုမွာ စာေရးဆရာ "ေပ်ာက္" ေနတတ္ၿပီး အက္ေဆးမွာေတာ႔ စာေရးသူ "ေပၚ" ေနတတ္ပါတယ္တဲ႔။ အက္ေဆးမ်ားကို တစိုက္မတ္မတ္ေရးေလ႔႐ွိတဲ႔ ဆရာၾကည္ႏိုင္ကေတာ႔ အက္ေဆးမွာ ေ၀ဖန္ေရးသေဘာ၊ ေတြးေခၚေျမာ္ျမင္မႈ ဒႆနသေဘာ၊ အႏုပညာရဲ႕ အသိမ္အေမြ႔သေဘာတို႔ ေပါင္းစည္းပါ၀င္ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အျခားစာေပ ပံုသ႑ာန္မ်ားနဲ႔မတူတဲ႔ အျပန္႔အက်ယ္ အနက္အ႐ိႈင္းတို႔ ႐ွိေနတတ္ၿပီး သိုသိပ္မႈ႐ွိသ လို ႂကြယ္၀မႈလည္း႐ွိတယ္လို႔ သံုးသပ္ျပပါတယ္။

အက္ေဆးအေရးအသားမ်ားကို ဘာေၾကာင့္ကၽြန္ေတာ္ႀကိဳက္သလဲဆိုေတာ႔ အေၾကာင္းအရာမ်ိဳးစံုကို ႐ႈေထာင့္မ်ိဳးစံုကေန ေရးဟန္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ဖြဲ႔ဆိုႏိုင္ၿပီး သုတမ်ိဳးစံုကိုသာမက ရသမ်ိဳးစံုကိုလည္း ေပးစြမ္းႏိုင္လို႔ပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္႔ရဲ႕ ခပ္တိမ္တိမ္အေတြးေလးနဲ႔ ဆိုရရင္ေတာ႔ အက္ေဆးဆိုတာကို ကုန္တိုက္ႀကီးတစ္ခုနဲ႔သာ ႏိႈင္းလိုက္ခ်င္ေတာ႔တာပါပဲ။ ကုန္တိုက္ႀကီးေတြမွာ လူတန္းစားမ်ိဳးစံု ၀င္ထြက္သြားလာႏိုင္တယ္။ ဒီလိုပဲ အက္ေဆးအေရးအသားေတြကလည္း စာဖတ္သူမ်ားကို အတန္းအစားမေ႐ြး ပညာရပ္နယ္ပယ္မေ႐ြး သာသာေအးေအး ဆြဲေခၚသြားေလ႔႐ွိပါတယ္။ ကုန္တိုက္ႀကီးေတြမွာ ေစ်းႏႈန္းကလည္း သင့္တင့္ေကာင္းမြန္တယ္။ အသံုးအေဆာင္ ပစၥည္းေတြဆိုတာကလည္း အေသးဆံုး အိမ္သံုးပစၥည္းကေန အႀကီးဆံုး လူသံုးကုန္ပစၥည္းေတြထိ ရႏိုင္တယ္ဗ်ာ။ အလားတူပဲ အက္ေဆးတစ္ပုဒ္မွာလည္း အေသးငယ္ဆံုး သဘာ၀အလွေလးတစ္ခုကေန ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔တဲ႔ တီထြင္ဖန္တီးမႈႀကီးေတြထိ လူသားတစ္ေယာက္ရဲ႕ စိတ္ကူးစိတ္သန္းကို လြတ္လပ္ကြန္႔ျမဴးစြာ ထုတ္ယူသံုးစြဲႏိုင္ရဲ႕ဗ်ား..။

ဒါ အက္ေဆးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ ထိေတြ႔ဖူးတာေလးေတြပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာစာေပမွာ အက္ေဆးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဒီထက္မကတဲ႔ အေၾကာင္းအရာေတြ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ႐ွိေနဦးမွာ ေသခ်ာပါတယ္။ ျမန္မာစာေပေလာကမွာ ႏွစ္ၿခိဳက္စြဲမက္ဖြယ္ေကာင္းလွတဲ႔ အက္ေဆးအေရးအသားေတြ ပိုမိုဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္လာပါေစလို႔ ဆႏၵျပဳမိပါတယ္။ ဆရာေမာင္ဆု႐ွင္ေျပာသလို အက္ေဆးမ်ားဟာ ေစတနာေပါက္ေအာင္၊ ဆင္ျခင္မိေအာင္၊ သတိထားမိေအာင္ ေရးသားတဲ႔ လက္ရာေတြ ျဖစ္တဲ႔အတြက္ ပြားမ်ားဖြံ႔ၿဖိဳး ေစခ်င္မိပါတယ္။

ညိမ္းညိဳ